Psychosomatyka jest nauką zajmującą się określaniem związków pomiędzy psychiką człowieka i przeżywanymi przez niego emocjami, a występowaniem schorzeń fizycznych.
Psychosomatyka zajmuje się człowiekiem holistycznie, czyli całościowo. 

Za choroby psychosomatyczne uznaje się zaburzenia w których,  możliwe jest obiektywne potwierdzenie występowania u chorych objawów takich schorzeń, a do których prowadzą m.in. problemy psychiczne.
Ludzie zazwyczaj nie uświadamiają sobie tego, że właśnie doświadczają jakichś nierozwiązanych konfliktów emocjonalnych, a dopiero wystąpienie schorzenia psychosomatycznego uświadamia ich istnienie.

Początki medycyny psychosomatycznej znajdujemy w starożytnej myśli greckiej (Platon Hipokrates, Galen), którzy pisali o jedności i wzajemnych powiązań ciała i duszy. Już Cyceron, w swoich słynnych „Rozprawach tuskulańskich” zwrócił uwagę, że emocje człowieka mogą zaburzać jego zdrowie fizyczne. Hipokrates i Galen (starożytni lekarze-filozofowie) wysunęli koncepcję dotyczącą powiązań, jakie występują między psychicznym a fizycznym wymiarem człowieka. Tę monistyczną koncepcje człowieka, zakładającą brak rozdzielności ciała z duszą, znajdziemy już u Platona i Arystotelesa.

„Część nigdy nie może być zdrowa, gdy nie jest zdrowa całość” (Platon)

Dopiero nowożytna myśl kartezjańska przyczyniła się do powstania mechanistycznej koncepcji budowy człowieka, według której umysł jako byt niematerialny, funkcjonuje oddzielony od ciała. 

W 1818 roku niemiecki psychiatra J. Ch. Heinroth jako pierwszy użył w literaturze medycznej pojęcia „psychosomatyka”. Uważał, że przeżyte psychiczne konflikty wczesno-dziecięce mogą w konsekwencji prowadzić do chorób fizycznych.

 Jednak dopiero sto lat później termin ten zyskał popularność europejskich środowiskach medycznych i przyczynił się do obecnego rozumienia człowieka w sposób holistyczny. 

 Mechanizmy powodujące choroby psychosomatyczne do dziś są niejasne, ale najbogatsze źródło informacji znajdujemy w psychoanalizie, która stworzyła fundamenty współczesnej medycyny psychosomatycznej.

Pierwsze koncepcje mające na celu wyjaśnienie niektórych chorób somatycznych dotyczyły (według teorii Zygmunta Freuda) nieświadomych konfliktów wewnętrznych, szczególnie wczesno-dziecięcych traum. 

Według klasycznych psychoanalityków objawy somatyczne stanowią manifestację nieświadomych konfliktów wewnętrznych. Można je rozumieć jako przejaw kompromisu między siłami psychicznymi, przeciwstawiającymi się pragnieniom popędowym. Libido pozostaje w takiej sytuacji niezaspokojone, a jego energia lokuje się w określonym narządzie i tym samym, wyraża się w formie objawów somatycznych. Freud zakładał, że przyczyną chorób są tłumione bądź wypierane objawy fizjologiczne, które powstały na skutek doświadczania napięcia emocjonalnego we wcześniejszych okresach życia człowieka. Reaktywacja wczesno-dziecięcych konfliktów może być przyczyną niemożności rozładowania tego napięcia, co w sytuacji aktualnie doświadczanych trudności może prowadzić do rozwoju procesu chorobowego.

Z psychoanalizy wyłoniło się i ukształtowało w XX wieku kilka nurtów psychoterapeutycznych, jednak wszystkie są zgodne, że czynnikiem, który prowadzi do pojawienia się choroby psychosomatycznej, jest doświadczenie traumy (na przykład śmierć, rozstanie z bliską osobą itp.).
Z pomocą psychoterapii można podjąć wysiłek rozwiązania problemu na poziomie świadomym, w kierunku przepracowania urazu na poziomie psychicznym, próbując ustalić relację wobec osoby, która stała się przyczyną bolesnego doświadczenia.

U osoby dorosłej proces ten prowadzi do dezorganizacji na poziomie fizycznym i w konsekwencji tego do rozwoju choroby somatycznej.

Pewne reakcje alergiczne, gastryczne czy kardiologiczne mogą być somatycznym wyrazem próby ochrony organizmu przed napływem bardzo pierwotnych pragnień, które są odczuwane jako zagrożenie dla życia. Tego typu pragnienia powodują, że psychika zaczyna przekazywać sygnały ostrzegawcze bezpośrednio do ciała. Mechanizm ten jest bardzo podobny do tego, który pojawia się we wczesnym niemowlęctwie, w trakcie którego, dziecko nie jest w stanie zwerbalizować doświadczanych emocji.

Należy jednak pamiętać, że skorzystanie z pomocy specjalistów od holistycznej ochrony zdrowia nie może być równoznaczne z zaprzestaniem korzystania z pomocy lekarza, który wcześniej leczył dane schorzenie u pacjenta.

Oddziaływania na psychiczne obszary człowieka, istotne w procesie odzyskiwania zdrowia, nie może powodować zaniedbania przyjmowania wcześniej przepisanych leków, gdyż mogłoby to doprowadzić do gwałtownego pogorszenia się stanu chorego.